wtorek, 22 stycznia 2013

Czym skorupka za młodu nasiąknie …


Wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna stanowią fundament przyszłych umiejętności i kompetencji dorosłego człowieka. Główne cele, jakie zakłada program nauczania dzieci w pierwszych latach nauki, to miedzy innymi wspomaganie wszechstronnego rozwoju osobowości, wspieranie uzdolnień, zachęcanie do poznawania świata i podejmowania wysiłku intelektualnego, a przede wszystkim wychowywanie!

Bo kiedy, jeśli nie na początku naszej przygody z edukacją, powinniśmy poznawać podstawowe zasady dobrego wychowania. Rolą nauczyciela na etapie wczesnoszkolnym jest przygotowanie dzieci do samodzielnego życia, podejmowania słusznych wyborów i odpowiednich działań, pomoc w zrozumieniu relacji rządzących współczesnym światem.

Nauczyciel, który jest dla dziecka wzorem do naśladowania, niejednokrotnie idolem, może doskonale pokierować młodym człowiekiem i wskazać mu pozytywne wzorce zachowania. Dzieci chłoną, jak gąbka słowa swoich pierwszych wychowawców. Często to, „co powie pani” w przedszkolu lub szkole, jest najważniejsze i nawet rodzice nie mają tak wielkiego autorytetu i posłuchu, jak nauczyciel dzieci młodszych.

Do dziś znam na pamięć słowa wierszyka, którego pani przedszkolanka nauczyła naszą grupę, kiedy byłam w zerówce:
Dziecko dobrze wychowane
słowa zna zaczarowane
i na co dzień je stosuje:
proszę, przepraszam, dziękuję.”

Dzieci zapamiętują takie rymowanki błyskawicznie. Całe pokolenia Polaków wychowały się przecież na zabawnych wierszach Juliana Tuwima i Jana Brzechwy, które bawiąc uczyły i ciągle uczą i wychowują. Na pewno każdy z nas pamięta kwokę z wiersza Brzechwy, która „ mówiła z przekonaniem: - Grunt - to dobre wychowanie!”

Podczas zwiedzania Muzeum Powstania Warszawskiego natknęłam się na kącik poświęcony zabawom i zabawkom oraz literaturze z okresu II wojny światowej. Na jednym z regałów znalazłam książeczki o jakże wymownym tytule:
„O Jasiu Dręczycielu o Józiu Gapicielu o Cesi Cmokosi i poparzonej Zosi” Artura Oppmana.

To polska wersja doskonale mi znanych niemieckich opowiadań dla dzieci autorstwa Heinricha Hoffmanna – lekarza psychiatry z Frankfurtu nad Menem, który nie mogąc znaleźć odpowiedniego prezentu na gwiazdkę  dla swojego synka, postanowił podarować mu książkę z własnymi opowiadaniami. I tak powstał ponad 160 lat temu Struwwelpeter czyli w polskiej wersji językowej po prostu: Piotruś Rozczochraniec.
 
Pierwsze polskie tłumaczenie ukazało się pod tytułem „Staś Straszydło. Złota różdżka, czyli bajki dla niegrzecznych dzieci. Czytajcie dzieci, uczcie się, jak to niegrzecznym bywa źle“.

Heinrich Hoffmann prezentuje różne sytuacje, w których nieposłuszne dzieci spotyka okrutna kara (Paulinchen ginie w płomieniach; Konradowi, co miał zwyczaj ssać palec, krawiec ucina kciuki; a Kaspar, co nie chciał jeść zupy, umiera w rezultacie z głodu). Historyjki Hoffmanna mogą co prawda odstraszać swoim okrucieństwem i drastycznymi ilustracjami, wszystkie mają jednak charakter pouczający i doskonale pokazują, że kto zawini, ten musi ponieść zasłużoną karę.

Współczesne metody wychowawcze odbiegają od tych zaproponowanych przez Heinricha Hoffmanna. Dziś coraz częściej mówi się o wychowywaniu bezstresowym. Zasady wychowawcze, zgodnie z którymi rodzice czy opiekunowie powinni w pełni akceptować swoje dzieci i ich czyny, pozwalać im na swobodny rozwój i nie karać za złe zachowanie, nie powinny jednak oznaczać przyzwolenia dla złych wzorców i nawyków. Świat się zmienia i tego nie zmienimy. Możemy przynajmniej spróbować, by nie zmieniał się na gorsze!

Niestety, w dobie postępującej cyfryzacji zapominamy coraz częściej, cóż to takiego ten savoir – vivre. Poczta elektroniczna stała się bardziej popularna niż ta tradycyjna. Dziś już prawie każdy wysyła e -maile lub pisze smsy. Wiele osób w ogóle nie zwraca uwagi na formy grzecznościowe, wielką i małą literę, nie mówiąc już o ortografii czy interpunkcji. I choć niektóre obyczaje są bardzo stare, zmieniają znaczenie i ewoluują, nie pozwólmy by kolejne pokolenia zupełnie o nich zapomniały.

Drodzy Nauczyciele!

Uczmy najmłodszych dobrego wychowania, wskazujmy pozytywne wzorce, podpowiadajmy dobre rozwiązania, reagujmy na złe zachowania, uczmy tolerancji i życzliwości wobec innych, nie pozwólmy kaleczyć języka ojczystego!
„Czym skorupka za młodu nasiąknie – tym na starość trąci”  - mówi stare polskie porzekadło,
lub inaczej:
„Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”.

Jakże mądre to słowa!
Katarzyna Sroka

niedziela, 6 stycznia 2013

Nauczycielskie postanowienia noworoczne






Nowy rok wiąże się najczęściej z nowymi planami i postanowieniami: jedni chcą schudnąć, rzucić palenie, regularnie ćwiczyć, inni nauczyć się języka obcego lub wprowadzić w życie jakieś zmiany. Panie z reguły pragną zrzucić zbędne kilogramy, a panowie wręcz odwrotnie: rozbudować mięśnie.
A jakie postanowienia noworoczne mają nauczyciele?
Kalendarz nauczycielski ma nieco inny charakter niż te tradycyjne od stycznia do grudnia.
Kalendarz nauczyciela zaczyna się zazwyczaj we wrześniu, ewentualnie w październiku, a kończy zapiskami w czerwcu, tudzież lipcu.
Niemniej jednak – nauczyciel, jak każdy, z nowym rokiem ma swoje postanowienia.

A oto kilka przykładów:
  • terminowo dostarczać i uzupełniać dokumentację szkolną
  • nie kserować materiałów dla uczniów na ostatnią chwilę
  • wykorzystywać nowe media podczas zajęć
  • „zaprzyjaźnić się” z tablicą interaktywną
  • planować i organizować
  • punktualnie rozpoczynać zajęcia
  • terminowo oddawać uczniom kartkówki, sprawdziany i testy
  • dbać o gardło i struny głosowe  ( nauczyciel  nie wielbłąd – i czasami podczas zajęć napić się musi! )

Nauczyciele ubiegający się o kolejny stopień awansu zawodowego powinni wpisać do swojego kalendarza następujące terminy z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli:

  • Nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć
  • Nauczyciel stażysta w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć przedkłada dyrektorowi szkoły projekt planu rozwoju zawodowego
  • Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany projekt planu rozwoju zawodowego załącza do wniosku o rozpoczęcie stażu skierowanego do dyrektora szkoły
  • W terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć – dyrektor szkoły zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego
  • W terminie 30 dni od dnia zakończenia stażu nauczyciel zobowiązany jest do złożenia dyrektorowi szkoły sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego
  • Nauczyciel, który złoży wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku - właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku
  • Nauczyciel, który złoży wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 31 października danego roku - właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 grudnia danego roku

Rok 2013 został ogłoszony Rokiem Juliana Tuwima, który „kształtował język, wyobraźnię i społeczną wrażliwość wielu pokoleń Polaków, ucząc ich zarazem poczucia humoru i ukazując optymizm codziennego życia ( … )” – jak głosi tekst przyjętej przez Sejm uchwały.

Mimo iż szkolna rzeczywistość nie zawsze daje powody do radości, nie dajmy się pesymistycznym nastrojom!
A oto dwa cytaty ze zbioru nonsensów Antoniego Słonimskiego i Juliana Tuwima pod tytułem:
W oparach absurdu”:

„Lekcji francuskiego, arytmetyki i łaciny mogę udzielić. Gruntowna metoda, ale nie chcę. Tel. O,75”

„Umawiam się i nie przychodzę, zaklinam się na wszystkie świętości, obiecuję złote góry, z obojętną miną opowiadam wszystko, co trzeba. Telefon w administracji.” 

Humor jest podobno dobry na wszystko. Naukowcy twierdzą, że humor i śmiech rozładowują napięcia i stresy, wzmacniają nasz system odpornościowy, leczą stany depresyjne, zacieśniają więzy międzyludzkie. Doskonałym lekarstwem na nasze problemy może okazać się także umiejętność śmiania się z samego siebie. Uczniowie często wspominają tych nauczycieli, na zajęciach których było zawsze wesoło!

Dlatego do listy przykładowych postanowień nauczycielskich dopisuję jeszcze jedno:
  • śmiać się i używać zabawy na zajęciach!

Do siego roku 2013!

Katarzyna Sroka